2+ of 3-

Al een aantal weken wordt sociaal-economisch Nederland gedomineerd door het thema Pensioenen. Sociale partners hebben op 4 juni 2011 in de SER overeenstemming bereikt over een nieuw pensioenakkoord. Een akkoord dat in het hart van onze polderoverlegeconomie wordt geboren, lijkt een garantie te zijn voor een rustige uitvoering. Nou, dat blijkt toch niet geheel het geval te zijn. Iedereen die een beetje optimistisch in het leven staat, wenst graag het eeuwige leven. En als dat dan niet kan, in ieder geval een lange en gelukkige oude dag!

Niets menselijks is ons vreemd, nietwaar? En het pensioen betekent voor velen het financiële fundament, waarop die gelukkige oude dag rust of op zal moeten gaan rusten. Achter deze ietwat prozaïsche zin schuilt een wereld van diverse belangen. Degenen die nu reeds met pensioen zijn, kijken vooral naar de zekerheid van dat pensioen en de mate van indexatie. De vijftiger van nu zal vooral met belangstelling kijken naar de meest waarschijnlijke pensioendatum. En de jongere vraagt zich af waarom hij toch zo veel premie moet betalen? Het vinden van een evenwicht tussen al deze belangen is dan ook geen sinecure.

De inkt van het pensioenakkoord was nog niet droog of de kritiek barstte los, met op het moment van dit schrijven als apotheose de becijfering van het CPB dat in 2020 een jaar eerder stoppen dan de dan wettelijke pensioenleeftijd (66 jaar), circa 5-6 % korting op de levenslange pensioenuitkering zal betekenen. Los van het feit dat iedere partij deze uitkomst in zijn eigen voordeel uitlegt, denk ik dan: logisch. Als eerder stoppen immers totaal geen effect zou hebben op het pensioen, kun je net zo goed de pensioenleeftijd op 65 jaar houden!

De hele pensioendiscussie wordt logischerwijze gedomineerd door partijen die allemaal zo hun eigen belangen hebben. Vakorganisaties kijken naar de belangen van hun leden, ouderenbonden komen vooral op voor de belangen van de gepensioneerden, de werkgevers kijken met name naar het premieniveau, jongerenorganisaties vragen zich af of het huidige systeem wel houdbaar (en eerlijk) is en de regering kijkt naar de consequenties voor de schatkist. Je kunt het met één of meerdere van deze partijen eens of oneens zijn, wat ze doen past geheel bij hun rol. Het is overigens wel een beetje verontrustend dat er vanuit de meer wetenschappelijke hoek ook nogal wat kritiek komt. Het belang van deze groep kan ik namelijk nog niet geheel plaatsen.

Als volger van de discussies kom ik zelf wel steeds meer tot een conclusie: het is niet mogelijk om binnen één pensioenakkoord tegemoet te komen aan alle belangen van de diverse partijen. Dat ligt niet aan onwil van deze partijen, maar domweg aan de belangen die zij dienen te behartigen.

Tijd voor een nieuwe aanpak. In Nederland is het pensioenstelsel opgebouwd uit drie pijlers: de AOW, het collectief geregelde aanvullende pensioen en de individuele voorzieningen. De discussie spitst zich nu sterk op de tweede pijler: het collectief aanvullend pensioen. Mijn idee is om deze pijler een beetje uit te gaan kleden. De (fiscale) ruimte die dit oplevert, zou dan moeten gaan naar een nieuwe pijler. Een definitieve naam heb ik nog niet; zelf dacht ik aan 2+ of 3-. Dit wordt een potje geld dat de werknemer stalt bij zijn pensioenfonds (of verzekeraar). Hij mag zelf beslissen hoe het wordt belegd. Door deze eigen ruimte kan de werknemer een pensioensituatie creëren die op zijn situatie en wensen is toegespitst. Zeg maar: een optimale invulling van het individuele belang! En dit zonder de aanschaf van (commerciële) koopsompolissen. De invulling van pijler 2+/3- stelt natuurlijk hoge eisen aan de informatievoorziening. Als individu moet je namelijk wel je eigen keuzes maken en daar heb je objectieve informatie voor nodig. Maar daar hebben we gelukkig weer veel belangenbehartigers voor!