Draagvlak van cao’s – dilemma’s en oplossingen

Minister Kamp gaat de SER advies vragen over het lange termijn draagvlak van het cao-stelsel. In het licht van het dalende ledenaantal en de vergrijzende achterban van de vakbonden is het van belang om het draagvlak te versterken voor de (middel)lange termijn. Zeker nu cao’s doorgaans gelden voor alle medewerkers. 

Zijn de initiatieven die sociale partners nemen voldoende om het draagvlak ook voor de toekomst te waarborgen? Ik denk van niet. Er wordt nog steeds te veel vast gehouden aan het ledenmodel, en het daarmee samenhangende verdienmodel. Activiteiten van vakbonden moeten leden, ergo geld, opleveren. Het je richten op andere doelgroepen, zoals jongeren, brengt het risico met zich mee dat de zittende achterban gaat morren. Aan de andere kant zijn jongeren veel minder geneigd om zich te verbinden aan de vakbond als lid. Een simpele optelsom leidt dan toch weer de aandacht en energie naar de zittende achterban. Een illustrerend voorbeeld hiervan is het pensioenakkoord.

Allereerst pleit ik er dan ook voor dat het verdienmodel van de vakbonden anders wordt ingericht. Daardoor worden vakbonden niet gegijzeld door de platte focus op ledenbehoud en -vergroting, en kunnen zij zich richten op alle medewerkers, jong en oud, lid en niet-lid.

Om vervolgens ook daadwerkelijk draagvlak te krijgen voor cao-afspraken, zullen sociale partners medewerkers veel meer moeten betrekken bij het cao-proces. Door een gezamenlijk platform te organiseren waar alle medewerkers kennis kunnen vinden over hun cao en arbeidsvoorwaarden, waar werkgevers en vakbonden op een laagdrempelige manier de dialoog kunnen aangaan met medewerkers over wensen, belangen en behoeften, en waar alle medewerkers kunnen participeren en input kunnen leveren in het cao-proces. A-advies ontwikkelt samen met AWVN het cao-platform, een online tool die sociale partners deze mogelijkheden biedt. Vanuit het geloof dat betrokkenheid en participatie van alle medewerkers essentieel is voor het draagvlak en houdbaarheid van cao’s in de toekomst.