Weer bij mamma wonen ofwel 'Heimwee naar het oude werken'

In het artikel ‘Heimwee naar het oude werken’ in Volkskrant Magazine van 16 maart jl. staan herkenbare en grappige voorbeelden van ontsporing van nieuw werken: thuiswerkers die niet meer aan hun werk toekomen, flexplekken die vol zitten, glazen wanden waardoor je altijd bekeken wordt. In het artikel wordt het onderzoek aangehaald dat ik in opdracht van FNV, CNV en MHP heb uitgevoerd naar de beleving van nieuw werken.

Conclusie van dat onderzoek was onder meer dat werknemers niet overdreven enthousiast zijn over flexplekken en dat er bij vrouwen minder animo is dan bij mannen om thuis te werken.

Tegelijk doet de oproep om weer snel terug te keren naar oud werken wat vreemd aan: als de student die weer bij zijn ouders gaat wonen, omdat het korte slapen, gebrek aan discipline en de chaos in zijn kamer hem opbreekt.

Het Nieuwe Werken (HNW) als concept gaat natuurlijk weer over, al was het maar omdat je dit werken niet eeuwig nieuw kan noemen. En de uiterlijkheden, zoals zitzakken en te veel glas, zullen vast ook wel weer voorbij gaan. Je medewerker een smartphone geven en dan maar vertrouwen dat hij zijn eigen werk gaat structureren, is rijkelijk naïef. Net als de verwachting dat als je leidinggevende je maar een beetje met rust laat, jij vanzelf fantastisch gaat presteren.

Maar het is raar om te veronderstellen dat als de hype over is, we allemaal weer gaan doen wat we vroeger deden. De structuur uit het industriële tijdperk voldoet namelijk niet meer. Je kunt het productieproces niet meer vanuit de bovenste verdieping plannen en je kunt je medewerkers niet meer vangen in een functiebeschrijving, prestatie-indicatoren en een jaarlijks beoordelingsgesprek. De klacht dat professionals te veel beknot worden door managers, was er al ver voor het nieuwe werken. En dat ICT-mogelijkheden ervoor zorgen dat we altijd en overal ons werk doen, druk je ook niet meer de kop in. Je kunt hoogstens een manier vinden om er slimmer mee om te gaan. 

Ik ben drie jaar de projectleider geweest van een vakbondskenniscentrum, waarin we onze eigen weg hebben gezocht in trends als nieuw werken, thuiswerken, invloed op werktijden en duurzaam reizen. In de vakbeweging zijn we nooit HNW-gelovigen geworden. Maar we zagen de aandacht voor nieuw werken wel als een prachtkans om weer meer ruimte op te eisen voor de professional. En dat mensen die ruimte willen, bleek ook uit het genoemde belevingsonderzoek onder ruim 10.000 werknemers: 82% van de werknemers vindt het fijn dat het om de resultaten draait en niet om aanwezigheid. Gelukkig zijn er veel organisaties waar de arbeidsverhoudingen langzamerhand volwassen worden. Ik hoop van harte dat deze organisaties niet door de crisis, of door een reactie op de hype weer in oude reflexen vervallen.

Natuurlijk is het even wennen, zoals het ook wennen is dat je vader en moeder je niet vertellen wanneer je moet gaan slapen of je was moet doen. Maar de meeste jongeren varen er wel bij en leren uiteindelijk zelfs hoe je dat doet met studeren en je rotzooi opruimen.

Deze blog is geplaatst in de Volkskrant van 23 maart 2013