Ambtenaar, hoe houd je het vol?

Stel: je bent ambtenaar en werkt voor een willekeurig ministerie in Den Haag. Net als verreweg de meeste andere mensen die werken, doe je je werk met plezier. De ene dag wat meer dan de andere dag, maar over het algemeen ben je best tevreden, ondanks het feit dat je salaris de laatste paar jaar niet is toegenomen. Je werkgever houdt in verband met bezuinigingen consequent vast aan de nullijn. En eigenlijk heb je daar wel begrip voor: het gaat economisch niet best en de begroting van de overheid vertoont flinke tekorten. Logisch dat er dan nu even geen salarisstijging inzit; de bomen groeien niet altijd tot in de hemel.

Wat je ook nog wel kunt begrijpen, is dat er bij de overheid arbeidsplaatsen gaan verdwijnen. Maar het begrip neemt wat af als je je realiseert op welke wijze dat gebeurt. Bij het beoordelen van mensen die de organisatie zullen moeten verlaten, speelt kwaliteit geen enkele rol. Vreemd, want  een hoge kwaliteit van het werk is toch essentieel voor de waardering en draagvlak van de samenleving voor het werk van de overheid? Het lijkt belangrijker om vooral de rust te bewaren en de collega’s die al lang bij de overheid werken hun pensioen daar ook te laten halen. Eigenlijk ben je het helemaal eens met Mei Li Vos die daar onlangs nog een scherp stukje over schreef.

En over dat pensioen gesproken: daar word je ook niet vrolijk van. Je betaalt al jaren mee aan vroegpensioenregelingen waar je zelf nooit recht op zult hebben en waarvan je je afvraagt of diegenen die er gebruik van maken nou echt niet in staat zijn om wat langer door te werken. Het pensioen dat je dan nog wel opbouwt, wordt steeds minder waard. Indexatie lijkt iets uit een ver verleden. Je bent al blij als datgene wat je hebt opgebouwd niet botweg wordt gekort. En dan je lees ook nog dat de pensioenpremies gaan stijgen, omdat de dekkingsgraad van het ABP te laag is. Totale kosten ongeveer 1 miljard euro. Daarvan zal je werkgever - de overheid - weliswaar het overgrote deel moeten betalen, maar jij bent ook niet op je achterhoofd gevallen. Met 7 miljard aan bezuinigingen in het verschiet durf je geeneens te denken aan behoud van koopkracht, laat staan aan een kleine stijging van het salaris. 

Stel dus dat je zo’n ambtenaar bent: een ambtenaar die werkt voor het algemeen belang en genuanceerd kijkt naar wat er in de wereld om hem heen gebeurt. Maar ook een ambtenaar die zelden publiekelijk waardering voor zijn werk krijgt. Die door de politiek vooral als een kostenpost wordt beschouwd. Die zelden ziet dat zijn minister hem in het openbaar steunt en eens zegt: “Nu is het genoeg! Mijn medewerkers verdienen heel veel waardering. Zij werken keihard voor dit land. Zij maken het mogelijk dat de noodzakelijke bezuinigingen plaatsvinden. Zij beantwoorden de eindeloze reeks vragen die de Tweede Kamer stelt.” 
Hoe houd je het dan nog vol? Waarom ga je eigenlijk nog iedere dag naar je werk? Waarom zou je nog loyaal zijn aan je minister? Sterker nog: waarom zou je nog loyaal zijn aan de samenleving als die het ambtenaren-bashen tot nationale volkssport verheft?

Ambtenaar, houd vol!