Kwaliteit van de arbeidsrelatie in de knel

Vast een beetje minder vast en flex een beetje minder flex zou het adagium zijn van het nieuwe, 'versoepelde' ontslagrecht. Als ik de laatste tijd de berichten hierover lees, vraag ik me af of er in de toekomst überhaupt nog vaste arbeidscontracten of tijdelijke contracten van meer dan een half jaar zullen zijn.

Het ontslaan van werknemers kan leiden tot jarenlange juridische procedures; er zijn wel drie tot vier beroepsmogelijkheden. Vergeet de werkgever een tijdelijk contract - ondanks de tijdelijkheid - op tijd op te zeggen, dan is hij de werknemer, die er zelf bij zat toen hij het contract ondertekende, een vergoeding verschuldigd. En heeft iemand langer dan twee jaar bij een werkgever gewerkt, dan heeft hij per definitie recht op een transitievergoeding. Tot slot klinkt de maximale ontslagvergoeding van € 75.000,- aardig, maar als de rechter vindt dat het ontslag de werkgever 'ernstig' te verwijten is, dan kan daar nog een bedrag bovenop komen. Niemand die weet wat dat 'ernstig' inhoudt. Kortom: als ik werkgever zou zijn, zou ik me heel wat keren bedenken voordat ik iemand in dienst zou nemen voor meer dan een half jaar, laat staan voor meer dan twee jaar. 

Dit is natuurlijk funest voor de kwaliteit van de arbeidsrelatie. Het nieuwe ontslagrecht ademt een fundamenteel wantrouwen uit jegens werkgevers en behandelt werknemers als bijna handelingsonbekwame  types. En geloof me, dat wantrouwen zal ook echt worden bevestigd, zodra werkgevers zich gaan gedragen naar de nieuwe regels. Dit zal weer tot gevolg hebben dat grote groepen op de arbeidsmarkt, vooral de nieuwkomers, afhankelijk blijven van korte, tijdelijke contracten of een niet-vrijwillig ZZP-bestaan. Ik vraag me af waarom het niet mogelijk is om de arbeidsrelatie vooral te zien als een wilsovereenkomst tussen twee partijen in plaats van een contract, waarbij we ervan uitgaan dat de werknemer een willoos instrument is in handen van de werkgever. Het uitgangspunt zou toch moeten zijn dat werkgever en werknemer het prettig vinden om met elkaar samen te werken. Beiden hebben er immers voordeel bij. Zij zijn daarom ook goed in staat om zelf afspraken te maken over termijn, vergoedingen, bijdrage aan elkaars ontwikkeling en wijze waarop ze aan het eind van of gedurende de overeengekomen periode afscheid van elkaar nemen. Wetgeving en cao-afspraken die deze gedachte als uitgangspunt nemen en voor beide partijen veiligheid en vertrouwen creëren, leveren volgens mij een grotere bijdrage aan de kwaliteit van de arbeidsrelatie dan het wantrouwen en betuttelende die nu de basis lijken te zijn.