Arbeidsverhoudingen 2020

We leven in het jaar 2020. Ik word dit jaar 64 en ben manager van de gemeentelijke wietplantage. De pensioenleeftijd is in 2015 verhoogd tot 67 jaar. De overheid was als gevolg van de Eurocrisis niet meer in staat de snel groeiende AOW-kosten te dragen; de pensioenfondsen moesten kiezen tussen het drastisch afstempelen van de opgebouwde pensioenen of het versneld ophogen van de pensioenleeftijd. Ik mag dus nog drie jaar werken. Dankzij de inspirerende ondersteuning van Bridges & Switches heb ik in 2012 op m’n 55e nog een mooie loopbaanwending kunnen maken.

Een onderdeel van het sociaal akkoord tussen politiek en sociale partners over het versneld verhogen van de AOW-/pensioenleeftijd was een werkgelegenheidsgarantie voor 50-plussers; de normale arbeidsmarkt functioneerde onvoldoende voor ouderen. Daarnaast is ook een aantal andere maatregelen genomen. De voorspelling van de ‘krappe arbeidsmarkt als gevolg van demografische ontwikkelingen’ bleek niet uit te komen. Noch de demografen, noch de arbeidsmarktdeskundigen hadden voldoende rekening gehouden met de langdurige crisis én de trek van werknemers naar Nederland vanuit andere Europese landen met nog hogere werkloosheidcijfers.

Het softdrugsbeleid in Nederland is verder geliberaliseerd. Gemeenten mogen productie, distributie en verkoop van softdrugs (gezamenlijk) opzetten, mits ze de werkgelegenheid die het met zich meebrengt reserveren voor 50-plussers. 
Ook bij veel andere banen in Nederland wordt nu positieve discriminatie toegepast voor 50-plussers. Met name de beroepen en functies, waarin de kwaliteiten van oudere werknemers goed tot hun recht komen, worden hiervoor gereserveerd. 

De loonkosten van 50-plussers zijn een stuk goedkoper geworden door een combinatie van maatregelen. Collectieve loonsverhogingen worden niet meer toegekend als percentage van het feitelijk verdiende salaris, maar als een vast bedrag. Hierdoor worden de verschillen in loonkosten tussen ouderen en jongeren kleiner. Een aantal ontziemaatregelen voor ouderen is afgebouwd.
50-plussers kunnen gebruik maken van een nieuwe remotierekening: men kan fiscaal vriendelijk geld sparen (zoals bij de oude levensloopregeling) en dit later opnemen als aanvulling op een lager salaris. 

Er is een nieuw systeem voor duobanen opgezet. Afhankelijk van of beroep of functie het toestaat, kunnen werkende 50-plussers kiezen voor een baan van 50% die of wordt ingevuld op basis van gemiddeld 20 uur per week of op basis van zes maanden op en zes maanden af. In alle gevallen is er sprake van een flexibele (deeltijd)pensioenleeftijd die de werknemers kunnen laten ingaan tussen 63 en 70 jaar.

Natuurlijk werken de meeste 50-plussers nog steeds, als vanouds, onder normale voorwaarden in normale banen. Maar ook hier is stevig geïnvesteerd in vitaliteit, in permanente educatie, in de kwaliteit van arbeidsverhoudingen, in functieroulatie, in het voorkomen van ‘dead-end-jobs’. 
Het vangnet dat is gespannen om de arbeidsparticipatie van ouderen te vergroten en met name de mobiliteit van ouderen te laten toenemen, werkt. Frappant is dat is gekozen voor een ‘sluitende aanpak’, zoals eerder is geprobeerd bij het voorkomen van jeugdwerkloosheid. 

Dit vergezicht 2020 is een van de vergezichten uit het boek ‘Arbeidsverhoudingen 2020, maatwerk en samen sterk’ dat op 10 oktober a.s. wordt aangeboden van Wiebe Draijer, voorzitter van de SER.