Herverdelen van loon over je loopbaan: levensloop, maar dan beter

We gaan veel langer werken. Het traditionele patroon van eerst naar school gaan, dan een periode hard werken en dan tijdig met (vroeg)pensioen is echt doorbroken. We zullen met elkaar langer op die arbeidsmarkt actief gaan zijn. Deze omslag levert vele terechte discussies op. Zo is het zeer legitiem dat de vakbeweging vraagt om een bevriezing van het tempo om de AOW te verhogen. Ook op cao-niveau worden er maatregelen genomen om het einde van loopbanen te faciliteren (80/90/100). 

Echter, los van deze discussies aan de ‘achterkant’, vereist deze ontwikkeling ook een omdenken over loopbanen. Het doortrekken van de lijn, waarbij wij over carrières denken als alleen maar stijgende lijnen en dan vooral volhouden tot aan het einde, is niet meer houdbaar. Voor veel beroepen zal gelden dat je er op je 63e anders voorstaat dan op je 40e. We moeten dan ook op zoek naar nieuwe arrangementen die een oplossing bieden voor de vierde loopbaanfase: de fase tussen de piek van je loopbaan en je pensioen.

De eerste oplossingslijn loopt langs het investeren in mensen, zodat hun energie en kennis zo lang mogelijk in tact blijven om hun werk met plezier te kunnen blijven doen. Het zal logischer moeten worden om tussentijds energie bij te laden, je blik fris te houden of nieuwe dingen te leren. 
Op die manier kunnen we langer volop actief blijven.

De tweede lijn is moeilijker en heeft te maken met de vraag wat te doen als dit onverhoopt niet meer het geval is? Deze situatie zal voor een groeiende groep gaan gelden. We verzanden dan in pijnlijke discussies over demotie die altijd uitdraaien op de vraag: wie zal dat betalen?

Veel sociale partners zoeken naar nieuwe mogelijkheden om een arbeidsvoorwaarde te reserveren voor later. Een potje, waarmee medewerkers verderop in hun loopbaan investeringen kunnen doen of zorg kunnen dragen voor inkomensaanvulling. Creatieve ideeën hierover worden nu echter geblokkeerd door de fiscus, die steeds vaker en strenger eist dat aanspraken op loon meteen onder de loonheffing vallen. Een fiscale mogelijkheid om een deel van je loon te sparen voor later, zou de arrangementen voor duurzame inzetbaarheid verder helpen.

Een medewerker die 20 jaar in de ploegen heeft gewerkt, kan bijvoorbeeld jaarlijks 5% in zijn persoonlijke pot stoppen. Na 20 jaar is er dan ruim een jaarsalaris gespaard. Dat vergroot de mogelijkheden om een nieuw perspectief op je loopbaan te organiseren, want eigenlijk snappen we allemaal dat het werken in ploegen tot aan je pensioen voor niemand een gezond perspectief is.

Maar dat was toch de levensloopgedachte? Klopt op zich, maar de gedachte achter levensloop is in de praktijk gekaapt door het ‘pensioendossier’. Een nieuwe regeling voor het sparen tijdens en voor je loopbaan zou dan ook geen koppeling moeten kennen met pensioen.