Archief blogs

Waar staat die A van a-advies nu eigenlijk voor? Staat het voor appels (of meer precies: de Granny Smith-appel), zoals de huisstijl doet vermoeden? Staat het voor de eerste letter van het alfabet, zodat het bedrijf gemakkelijk te vinden is in het woordenboek of op lijstjes die alfabetisch staan geordend? Of staat het toch voor woorden die met de adviesgebieden van a-advies te maken hebben, zoals arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden?

Stop 100 Nederlanders op een ruim vakantie-eiland bij de Malediven en iedereen is happy. Maar hoe kleiner het eiland is, hoe groter de kans dat er irritaties ontstaan. Mocht het eiland niet groter zijn dan een voetbalveld, dan krijg je geheid ruzie, hoe mooi het weer ook is!
Bent u het met deze stelling eens? Ik wed van wel. De menselijke natuur is voorspelbaar, nietwaar!?

Slechts 26% van de medewerkers in Nederland vindt hun werk leuk en voelt zich betrokken bij de organisatie, terwijl vele onderzoeken aantonen dat organisaties met een hoge medewerkersbetrokkenheid productiever zijn. Als je als werkgever dus ergens in wilt investeren, dan is werkplezier zeer rendabel. En het hoeft ook nog niet eens veel te kosten!

Het is lastig om werkdruk op de agenda te krijgen. Zeker als het gaat om knelpunten en oplossingen op organisatieniveau, bijvoorbeeld een andere manier van werken, aan de slag met ontwikkeling of het doen van een investering. Dat kan spannend en belastend zijn, zowel voor werkgevers, als voor werknemers. Het belang om te werken aan werkdruk - of veel beter gezegd: werkplezier - is echter groot. Werkdruk is de meest voorkomende beroepsziekte in Nederland en kan leiden tot werkstress, uitval en langetermijnproblemen. Daarom onze zoektocht: hoe zet je werkplezier op de kaart? En daarbij hoort de vraagt: wie doet dat?

Vernieuwing van medezeggenschap: wat te doen met de OR-reglementen? Dat is een vraag die we vaker tegenkomen als we dit soort vernieuwingstrajecten begeleiden. OR en bestuurder hebben een gezamenlijke visie opgesteld, waarbij bijvoorbeeld waarden als een open dialoog, vertrouwen, pro-activiteit en draagvlak worden benoemd. Niet meer reactief afwachten dus tot de OR wordt verrast door een advies- of instemmingsaanvraag die binnen een week moet worden beantwoord, maar een constante dialoog, waarbij instemmings- en adviesaanvragen en reacties daarop organisch tot stand komen, met meer participatie van alle medewerkers.

Als je als oudere vakman of vakvrouw na een langdurig dienstverband wordt ontslagen, betreed je een nieuwe wereld. Een wereld waarvan je de spelregels niet kent en waarin anderen je de weg moeten wijzen. De mensen die dat doen, zijn vaak jonger dan jij en ze kennen je vak niet. Ze weten wel wat er in je CV moet staan, dat je diploma’s moet hebben en een LinkedIn-profiel. Was je jarenlang de zorgzame verpleger, de betrokken docent of de handige operator, nu ben je een vreemdeling in een wereld waarvan je de taal niet kent. Je begeleiders merken dat al snel op, bekijken je meewarig en gaan luid en langzaam tegen je praten:‘Vaste contracten, meneer? Die bestaan niet meer, hoor! Een sollicitatiebrief? Nee nee, mevrouw, u moet op Twitter!’.

Eind januari bracht het NRC Next in de Carrière-bijlage de uitkomsten van het Beloningsonderzoek van NRC. Vorig jaar bleek uit dit onderzoek dat het arbeidsvoorwaardenpakket - zowel inkomen, als secundaire voorwaarden - nauwelijks invloed heeft op de motivatie en de betrokkenheid van medewerkers. Daarom is dit jaar gekeken naar nut, noodzaak en wensen ten aanzien van secundaire arbeidsvoorwaarden. Belangrijkste conclusie: meer invloed over welke arbeidsvoorwaarden je krijgt, helpt om de waarde ervan te vergroten.

Uiteraard kan ik me goed vinden in de reclameboodschap die oproept om mensen met een psychische beperking in dienst te nemen. Toch werkt de slogan ‘Collega’s met karakter’ een beetje op mijn lachspieren. Het wordt een gezellige boel op de werkvloer. We hadden al mensen met mogelijkheden, mensen met fysieke uitdagingen en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Je kunt je voorstellen hoe straks de nieuwe medewerker wordt voorgesteld: “Dit is Annelies, onze nieuwe …” pauze, en dan met knipoog en gedempte stem: “…collega met Karakter.” Ook ik heb veel karakter en uitdagingen, maar toch lijken de makers van de boodschap net wat anders te bedoelen. 

“We leven niet in een tijdperk van veranderingen, maar in een verandering van tijdperk”, aldus Daan Roosengaarde.

Deze quote gebruikte een spreker onlangs op een congres over de drie decentralisaties, georganiseerd door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Het betrof een dag die ging over de andere manier van denken die hoort bij deze transitie; de kanteling die we doormaken van hiërarchie (top down) naar dichtbij, op maat gebruikmakend van netwerk. De nieuwe uitdaging daarin is: leer loslaten. 

Hoe verkleinen we de kloof tussen de denkers en de werkers, tussen hoofdkantoor en fabriek? Nu verwijten de denkers de werkers dat ze maar blijven doen wat ze altijd deden, en de werkers verwijten op hun beurt de denkers dat ze zonder al te veel benul van het vak hun plannen opleggen. Dit vraagstuk behandelde ik in mijn vorige blog ‘Bezigheidstherapie voor de intellectueel’ (31 mrt 2014). 

In de sector Bouwnijverheid zijn de sociale partners gestart met een traject om te komen tot een vernieuwing van de cao. De sociale partners zijn het erover eens dat dit broodnodig is. Telkens blijkt weer hoe lastig het is om uit vaste patronen te komen, te denken in oplossingen in plaats van problemen, eenmaal ingenomen standpunten los te laten en te zoeken naar gezamenlijke belangen.

Margaret Wheatley, een van de invloedrijkste managementfilosofen, raakte mij met een aantal quotes in een interview:

"Ondanks alle kennis zijn we er niet op vooruit gegaan. ik zie nog wel leiderschap, maar nauwelijks in het bedrijfsleven".
"Veel leiderschap maakt duidelijk dat er onvoldoende vertrouwen in medewerkers is."
"Het wantrouwen is groot en daardoor hebben we bureaucratieën geschapen waarin mensen bedrijfsonderdelen zijn."

Voor die mensen die hun werk als adviseurs, managers of beleidsmakers soms iets te serieus nemen, kan ik het boek ‘Vita activa’ van Hannah Arendt van harte aanbevelen. Zij stelt daarin dat intellectuelen nog niet zo heel lang tot het werkende volk gerekend willen worden. Die wens ontstaat door de ‘verheerlijking van de arbeid’ in de twintigste eeuw en de groeiende overtuiging dat ieder beroep nut moet hebben voor de samenleving. 

Vast een beetje minder vast en flex een beetje minder flex zou het adagium zijn van het nieuwe, 'versoepelde' ontslagrecht. Als ik de laatste tijd de berichten hierover lees, vraag ik me af of er in de toekomst überhaupt nog vaste arbeidscontracten of tijdelijke contracten van meer dan een half jaar zullen zijn.

Per 1 januari 2015 wordt de fiscale maximale pensioenopbouw verlaagd van 2,15% naar 1,875%. Daarmee wordt de fiscale maximale pensioennorm 75% van het gemiddelde salaris.
In het regeerakkoord van 29 oktober 2012 was die beoogde pensioennorm nog 70%, maar het politieke steekspel in de Eerste Kamer heeft geleid tot een scherp tandje minder versobering.

Hoe zou de cao eruit zien als deze door jongeren wordt gemaakt?  
Samen met een groep jonge medewerkers van Movares ging ik op zoek naar het antwoord.

Echt waar? Heb je je voorgenomen in 2014 meer te sporten, minder te drinken en minder ruzie te maken? Wat goed, zeg!  Glaasje wijn nog?

Deze week is Minister Asscher naar Brussel geweest om daar te praten over arbeidsmigratie en de open grenzen per 1 januari 2014 voor Bulgaren en Roemenen. Hij heeft zijn zorg uitgesproken over het vrije verkeer van werknemers in Europa en gewaarschuwd voor potentiële verdringing op de arbeidsmarkt. Het is een groot probleem dat leidt tot een neerwaartse spiraal in de arbeidsvoorwaarden, aldus Asscher. 

Jongeren (tot 35 jaar) denken anders over arbeidsvoorwaarden dan ouderen. Uit diverse onderzoeken die wij hebben uitgevoerd onder medewerkers naar hun arbeidsvoorwaardenvoorkeuren, blijkt dat jongeren meer belang hechten aan ontwikkelingsmogelijkheden en loon naar prestatie, en ouderen meer aan zaken als gezondheid en pensioen. 

2013 is het jaar van de Akkoorden. Politieke partijen, sociale partners en maatschappelijke organisaties zoeken weer welgemoed de achterkamers op. Het land moet immers uit de crisis en dat kan alleen als je Samenwerkt en Verantwoordelijkheid neemt.

Nederland verandert van een klassieke verzorgingsstaat in een participatiesamenleving, waarin een compacte overheid mensen ruimte en kansen geeft, en hen beschermt als het nodig is.  We hebben het dinsdag nog eens van de koning gehoord. Een omslag die al langer bezig is en vraagt om arbeidsvoorwaarden die hieraan recht doen. 

De omvang van de flexibele schil groeit, concludeert SEO Economisch Onderzoek in het rapport ‘De sociaaleconomische situatie van langdurige flexibele werknemers’ (download het rapport hier). Daarmee lijkt SEO te bevestigen wat iedereen al lang denkt te weten:het aantal mensen dat afhankelijk is van tijdelijke banen met een onzeker inkomen, neemt toe.

Onlangs las ik een artikel van Joop Vorst, waarin hij ervoor pleit om het merendeel van de HRM'ers bij gemeenten te laten afvloeien, omdat zij nauwelijks een toekomstgericht HRM-beleid voeren. Dit concludeerde hij op basis van de resultaten van de Monitor Gemeenten 2012 die het A+O-fonds jaarlijks uitvoert.

In Trouw van 11 juni jl. las ik een interview met minister Asscher met daarboven de kop: ‘Er is wegwerparbeid ontstaan’.  
Asscher wil de waarde van werk terugbrengen. “Ik geloof ten diepste dat mensen behoefte hebben om gezien en gekend te worden. Als je je werk verliest, verlies je meer dan je inkomen, dan verlies je ook zelfvertrouwen, het vermogen om je kinderen wat mee te geven en de mogelijkheid om risico’s te durven nemen in het leven, om kans te zien je te ontplooien”, aldus Asscher.

Zaterdag sprak ik met een 30-tal vrachtwagenchauffeurs en CNV-bestuurders over werken in het beroepsgoederenvervoer. Romantisch is het werk van een chauffeur al lang niet meer. Het aantal internationale ritten daalt sterk en er zijn steeds meer regels die de vrijheid van de chauffeur beperken. Er wordt veel flexibiliteit gevraagd en het inkomen wordt minder. Jongeren blijven niet lang in de sector en ouderen zijn het plezier in het werk vaak al langere tijd kwijt.

Ook zo’n fan van Semler? Een ander bedrijf in de traditie van Semler is softwareontwikkelaar Valve, een bedrijf van 300 medewerkers zonder managers. Volgens Valve staat dit alleen maar innovatie in de weg en zorgen managers voor onnodig hoge kosten. Niet de manager, maar de klant is de baas. Medewerkers kiezen zelf hun projecten. Aangezien mensen graag werken aan succesvolle projecten, filteren de minder succesvolle projecten zich snel uit door middel van een gebrek aan interesse. Medewerkers werken in multidisciplinaire projectteams; per project bepalen de medewerkers hun rol en 'functiebeschrijving'. 

De nu al jarenlange worsteling met ons pensioen, en de onzekerheid die dat in de pensioenpraktijk van Nederland geeft, vindt zijn weerslag in het sociaal akkoord. De bekende thema’s worden daarin weer net vanuit een ander perspectief gezien: een meer stabiele discontovoet; de verplichting tot invaren; geen twee kaders (nominaal en reëel), maar toewerken naar één kader. Het opbouwpercentage jojoot van 2,25% (2012) naar 2,15% (2014); toe naar 1,75% (regeerakkoord: 2015) en nu wordt weer een percentage van 2% genoemd. “At your service!”.

In het artikel ‘Heimwee naar het oude werken’ in Volkskrant Magazine van 16 maart jl. staan herkenbare en grappige voorbeelden van ontsporing van nieuw werken: thuiswerkers die niet meer aan hun werk toekomen, flexplekken die vol zitten, glazen wanden waardoor je altijd bekeken wordt. In het artikel wordt het onderzoek aangehaald dat ik in opdracht van FNV, CNV en MHP heb uitgevoerd naar de beleving van nieuw werken. 

Een kleine 200 meter van de plek waar ik dit schrijf, is het overleg tussen kabinet en sociale partners begonnen. Het moet leiden tot een sociaal akkoord dat ons moet helpen de economische crisis te overwinnen. De voortekenen beloven weinig goeds. 

In mijn vorige blog hield ik een pleidooi voor een ‘Dutch Solution’, in navolging van het rapport ‘Dutch Design’ over de innovatie op de arbeidsmarkt. ‘De ‘Dutch Solution’ gaat voor de komende jaren uit van herverdeling van arbeid, zoveel mogelijk mensen aan boord houden, werkgelegenheidsprojecten voor jongeren én ouderen, duurzame inzetbaarheid voor iedereen. We laten niet nog meer mensen op straat komen te staan!’

Sinds 2000 is er een kleurenpalet aan flexibele contractsvormen ontstaan en  spreken we inmiddels van doorgeschoten flex, zeker in de sectoren met  lage lonen. In deze sectoren vinden we vele vormen van contracten, vaak louter ter voorkoming van kosten en risico’s voor de werkgever. Deze doorgeschoten flex zorgt voor verminderde of geen rechten op minimumloon, geen loondoorbetaling bij ziekte, geen  pensioenopbouw, geen recht op ontslagbescherming en geen recht op scholing.

De discussie over flex, vast, te flex, te vast, en alle ellende die dat kan opleveren, is in enkele jaren tijd uitgegroeid tot een maatschappelijk debat waarin velen zich roeren. Soms laten de hoogopgeleide, assertieve zelfstandigen van zich horen. Zij balen ervan dat faciliteiten als scholing en pensioen niet toegankelijk zijn voor hen en dat zij worden achtergesteld bij werknemers die in dienst zijn. Dan staan de vakbondsbestuurders op die aandacht vragen voor schijnzelfstandigen, die voor een schijntje worden ingehuurd. Werkgevers benadrukken dat zij flexibiliteit hard nodig hebben, maar maken zich intussen ook zorgen over uitwassen. De jongeren roepen dat zij te vaak aan de flexibele kant van de kloof blijven hangen en maken de discussie daarmee tot een generatiedebat.

In de sector Metaaltechniek starten in het voorjaar de onderhandelingen over een nieuwe cao. Om inzicht te krijgen in de wensen en belangen van medewerkers heeft a-advies een onderzoek uitgevoerd onder alle medewerkers in de sector. Een aantal uitkomsten viel mij op.

Deze maand rond ik mijn werk als voorzitter van het Kenniscentrum Werk & Vervoer af. Na drie jaar levert dat toch een kleine identiteitscrisis op. Want wie ben ik als ik werknemers en werkgevers niet meer enthousiast kan maken voor slim werken en reizen? Als ik niet meer dé CNV- of werknemersvertegenwoordiger ben, noch de verspreider van goed nieuws over Nieuw Werken? Als ik zelfs mijn glossy Kenniscentrum-visitekaartjes bij het oud papier kan zetten?

Op 29 november 2012 verscheen het Manifest: ‘Naar een nieuw Dutch Design voor flexibel én zeker werk’, geschreven door Ton Wilthagen en een aantal andere arbeidsmarktdeskundigen. Het Manifest is een pleidooi voor een nieuw evenwicht tussen flexibiliteit en zekerheid; een strategische heroverweging van de werking van de Nederlandse arbeidsmarkt en het streven naar een ‘inclusieve’ arbeidsmarkt: werk voor iedereen.

In tijden van crises is enige reflectie altijd op zijn plaats. Voor pensioenfondsbestuurders als mijzelf is het al een kleine vijf jaar crisis, dus mag worden verwacht dat een voortdurende staat van bezinning achter ons als pensioenfondsbestuurders ligt.

Afgelopen zaterdag kwam Sinterklaas in ons stadje aan. Het was weer een feestelijke gebeurtenis! Helaas had hij minder Zwarte Pieten bij zich dan andere jaren, want, zo stelde Sint, ook hij moest bezuinigen. In zijn praatje vertelde hij dat hij wel pepernoten had meegenomen, maar geen cadeautjes. Daarnaast had hij een grote zak geld meegebracht, om in Nederland cadeautjes van te kopen want, zo sprak de goedheiligman, in Nederland konden ze die omzet goed gebruiken. Blijkbaar had de plaatselijke middenstand, die jaarlijks de intocht van Sinterklaas financiert, een mooi moment gevonden om de Sint dit koopklachtpraatje in te fluisteren. Deze symbolische ontwikkelingshulp uit Zuid-Europa vormt een welkome impuls voor onze kwakkelende economie.

Het kan snel gaan! Nadat de afgelopen maanden het opschuiven van de AOW-leeftijd versneld werd ingevoerd, is in het regeerakkoord nu opgenomen dat de maximale opbouw voor middelloon van 2,15% (was recent nog 2,25%) wordt teruggebracht naar het percentage van 1,75%.

Er was een tijd dat een week gewoon stond voor een week: voor week 32 of voor de eerste week van maart. Maar we leven in een tijd dat we zaken graag een functie geven, ook de tijd zelf. Dus hebben we de ‘weken van…’ verzonnen. De week van het geld, van de opvoeding, de smaak, het kind, de alfabetisering, de ondernemer, de chronisch zieken, het Nederlandse bier of de amateurkunst. Ook de derde week van november is niet zomaar een week waarin we werken, kinderen naar school brengen of vrienden bezoeken. Het is de week van Het Nieuwe Werken.

Regelmatig geef ik een workshop ‘Puzzelen in plaats van touwtrekken’. Deze workshop, die losjes is gebaseerd op een door Harvard  University ontwikkelde methodiek, heeft als doel cao-onderhandelaars met een andere blik naar het cao-proces en de onderhandelingspartij te laten kijken. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat als je oprecht interesse toont voor de belangen en problemen van de andere partij, deze dit met soortgelijk gedrag beloont. Dat leidt aantoonbaar tot veel betere onderhandelingsresultaten dan wanneer partijen elkaar als tegenstanders tegemoet treden en alleen maar uit zijn op eigen winst.

We leven in het jaar 2020. Ik word dit jaar 64 en ben manager van de gemeentelijke wietplantage. De pensioenleeftijd is in 2015 verhoogd tot 67 jaar. De overheid was als gevolg van de Eurocrisis niet meer in staat de snel groeiende AOW-kosten te dragen; de pensioenfondsen moesten kiezen tussen het drastisch afstempelen van de opgebouwde pensioenen of het versneld ophogen van de pensioenleeftijd. Ik mag dus nog drie jaar werken. Dankzij de inspirerende ondersteuning van Bridges & Switches heb ik in 2012 op m’n 55e nog een mooie loopbaanwending kunnen maken.

Deze week maakte ik deel uit van de verliezende kiezer. Pijnlijk, maar de uitslag was helder. 

Sommigen zeggen dat het midden terug is. Vooralsnog heb ik de indruk dat er twee opvattingen bestaan over de manier waarop de crisis te lijf moet worden gegaan en dat er ook veel uit angst voor de vijand aan de overkant is gekozen. Het gevolg is dat de gecreëerde vijand meer te zeggen krijgt 'dan de laatste jaren gebruikelijk was'. Twee partijen die inhoudelijk ver van elkaar af staan, hebben samen genoeg stemmen om een kabinet te kunnen vormen. De rest volgt op verre afstand.

Hoewel een enkele politieke partij de kop nog in het zand steekt, weten we inmiddels met z’n allen heel goed dat we langer moeten doorwerken. Dat dat niet vanzelf gaat, weten we ook. Want hoewel volgens het CBS zo’n 60% van de 50- tot 65-jarigen in Nederland betaald werk heeft, is het niet eenvoudig voor ontslagen oudere werknemers  een nieuwe betaalde baan te vinden. We zien dit aan de stijgende en hoge werkloosheid (meer dan 100.000 mensen) onder 50-plussers. Het is dan ook terecht dat Hans de Boer afgelopen weekend in Trouw een pleidooi heeft gehouden voor een Taskforce ouderenwerkloosheid.

Hoe word je eigenlijk forens? Er zijn maar weinig mensen die daar op een dag bewust toe besluiten. Je woont in een leuke stad, je kinderen gaan er naar school en je partner werkt dichtbij. Maar banen voor jou zijn niet binnen een straal van 50 kilometer te vinden. Uiteindelijk vind je er wel één, maar die is niet om de hoek. Je werkgever wil jou en jij wilt je werkgever; zo wordt een nieuwe forens geboren. Eigenlijk net als bij een lat-relatie: als zelfstandige vrouw in Zuid-Limburg met werk om de hoek, had je ook liever een Limburger aan de haak geslagen. Maar je werd verliefd op een Tilburger en nu zul je het reizen, de lange telefoongesprekken en je twee tandenborstels voorlopig voor lief moeten nemen.

Veel wijzigingen die in versneld tempo over pensioenfondsen worden uitgestrooid, hebben te maken met de verschuiving in de opvatting over pensioenfondsen. Waar deze vroeger vooral werden gekwalificeerd als sociale instellingen (instituut van sociale partners in een sector met een sociaal doel), worden ze meer en meer beoordeeld als een financiële instelling. In ieder geval worden de fondsen door de toezichthouders meer en meer als zodanig behandeld.

Bij a-advies zijn we veel bezig met het faciliteren, vormgeven en stimuleren van kwalitatief goede cao-afspraken. In het ene geval betekent dit vooral aandacht voor het cao-proces: hoe komen de afspraken tot stand, en hoe kunnen we ervoor zorgen dat de afspraken zo veel mogelijk aansluiten bij de werkgever(s) en medewerkers in de sector/het bedrijf? In het andere geval wordt er vooral gekeken naar de inhoud: het formuleren (of juist niet formuleren!) van cao-afspraken die een kwalitatieve meerwaarde opleveren, of het nu een verdelings-, ordenings- en/of stimuleringsvraagstuk betreft.

Er ligt een plan op hoofdlijnen voor een hervorming van het ontslagrecht. Een plan waarin wordt ‘afgerekend’ met de ontslagvergoedingen voor consumptief gebruik, de preventieve toets en het advocatenparadijs. Een modern flexibel ontslagrecht dat gericht is op werkzekerheid in plaats van baanzekerheid  is een goede zaak. Maar wordt dat met dit plan bereikt?

Het zijn wonderlijke tijden. Zó spring je over je schaduw heen –“kijk allemaal, hoe ver ik kan”- en zó ga je onderuit en zit je een half jaar uit je neus te eten. 

Toegegeve: we zijn ons allemaal een hoedje geschrokken. Wij - de happy-few-forensen - die toch iets diverser bleken dan sommigen dachten, wij - de werkgevers - die onze goede krachten van ver al zagen weglopen, wij - de vakbonden - die onze mouwen al opstroopten voor de strijd aan de cao-tafel en wij - de lokale bestuurders - die visioenen kregen van lege dorpen. En dus kwamen we allemaal in actie.

Al twee jaar leven we in het ongewisse over het nieuwe toekomstbestendige pensioenstelsel van Nederland. In deze blog ga ik u haarfijn uitleggen hoe die discussie eind 2013 zal zijn afgerond! 

“De nieuwe vakbeweging is er al, maar moet alleen nog worden opgericht”, schrijven Jetta Klijnsma en haar kwartiermakers in het op 1 mei jl. gepresenteerde werkdocument 'De ontwikkeling van de nieuwe vakbeweging'. Dat het met die oprichting niet zo vlot loopt, is de afgelopen weken wel duidelijk geworden. De nieuwe vakbeweging is door het zand van de macht en het geld al piepend en knarsend tot stilstand gekomen voordat er überhaupt een begin is gemaakt met de oprichting ervan. Ik lees zojuist dat er niet vóór mei 2013 enige beweging wordt verwacht.

Ik las dit weekend over de John Lewis Partnership, de grootste warenhuisketen van Groot Brittannië. Het bedrijf is een zogenaamde werknemerscoöperatie, voor 100% in handen van de werknemers, door de onderneming haar ‘partners’ genoemd. 

Missie van het bedrijf is het faciliteren van het geluk van al haar werknemers. Medewerkers hebben een formele stem in de manier waarop het bedrijf wordt geleid en zij delen allen ieder jaar in de winst. En winst is er. Het bedrijf is succesvol en staat volgens onderzoek de afgelopen 20 jaar hoog in of boven aan de ranglijst als het gaat om winstgevendheid en productiviteit.

Is het vanzelfsprekend dat veel Nederlanders ver van hun werk wonen en dat dit - tot vandaag - door onbelaste reiskostenvergoeding mogelijk werd gemaakt? Nee, vanzelfsprekend is het niet. Veel buitenlanders kijken raar op van de grote afstanden die wij per dag overbruggen. Nederland reist zich gek van oost naar west en noord naar zuid en in zo’n klein landje slippen je wegen en spoorlijnen dan al snel dicht. Vanuit dat perspectief zou je kunnen zeggen dat het niet zo raar dat de Lente- c.q. Kunduz-coalitie heeft besloten de belastingvrije 19 cent te schrappen. Het levert hen bovendien een mooi bedrag op om weer aan zaken te besteden die er echt toe doen. Toch zijn er twee grote bezwaren tegen dit besluit. 

Sinds de invoering van de Pensioenwet is er verplicht intern toezicht voor pensioenfondsen per wet geregeld. In de huidige praktijk gebeurt dit veel middels zogeheten visitatiecommissies die ten minste eens in de drie jaar bij een pensioenfondsbestuur moeten visiteren, anders gezegd: feed back geven op het thema “is het bestuur in control!?”.  Gisteren, woensdag 9 mei, is de Vereniging Intern Toezichthouders Pensioensector (VITP) opgericht middels een bijeenkomst ten kantore van de DNB te Amsterdam. Deze geboorte werd kracht bij gezet met een aantal lezingen en een paneldiscussie.

Op de Dag van de Arbeid ging het afgelopen dinsdag niet alleen om werk, maar ook over niet-werken. Of beter: de combinatie tussen beide. Een door Maurice de Hond, in opdracht van het SBI, uitgevoerd onderzoek, leverde het inzicht op dat ongeveer één op de drie werknemers de combinatie tussen werken en privéleven ingewikkeld vindt. Dat is niets nieuws; ook het Sociaal Cultureel Planbureau meldde vorig jaar in het rapport 'De sociale staat van Nederland 2011' nagenoeg hetzelfde cijfer.

Vorige week hoorde ik op Radio 1 een discussie over het ‘Ik kies bewust’-logo. Voor het geval u daarvan niet geheel op de hoogte bent: er zijn blauwe en groene stickers. De groene stickers zijn bedoeld voor basisvoedingsmiddelen met veel nuttige voedingsstoffen en de blauwe stickers voor voedingsmiddelen die niet tot de basisvoeding behoren, maar binnen de productgroep een bewuste keuze zijn. Deze stickers helpen de gezonde keuze makkelijk te maken door het herkenbare klavertje op de verpakking.

Minister Kamp gaat de SER advies vragen over het lange termijn draagvlak van het cao-stelsel. In het licht van het dalende ledenaantal en de vergrijzende achterban van de vakbonden is het van belang om het draagvlak te versterken voor de (middel)lange termijn. Zeker nu cao’s doorgaans gelden voor alle medewerkers. 

Mijn favoriete woord van het afgelopen jaar is ‘imagostress’. Ik hoorde het Antoine Bodar zeggen bij Pauw & Witteman. Hij vertelde dat de priesters er erg last van hebben nu ze vaak zo negatief in het nieuws zijn. Ze zijn niet de enigen. Imagostresslijders bij uitstek zijn natuurlijk de bankiers. En denk eens aan de topmanagers die op elk feestje - buiten hun eigen kring - moeten uitleggen waarom ze die exorbitante bonussen opstrijken. Of de managers die de vakmensen maar van het werk blijven houden met hun regels en procedures. De NS-medewerker, de directeur van de woningcorporatie, de belastinginspecteur, de vakbondsbestuurder, de uurtje-factuurtje-externe-adviseur, de dierenpolitie.

De huidige herijking van ons pensioenstelsel zal ook vertaald moeten worden naar de pensioenmarkt van de verzekeraars (verzekerde regelingen). De oude normen en waarden die we in die markt - uit werknemersbelang - altijd hebben verdedigd, zijn aan herijking toe.

"Innoveren is anders kijken naar het bestaande", zei Rinnooy Kan afgelopen donderdag op het slotcongres van het Nederlands Centrum voor Sociale Innovatie (NCSI). Volgens mij zou je daar 'om het vervolgens beter te doen' nog aan moeten toevoegen. Door de uitspraak van de bijna oud-voorzitter van de Sociaal Economische Raad dwaalden mijn gedachten af naar de vraag: "Is sociale innovatie en het werk van het NCSI vooral oude wijn in nieuwe zakken?". Een vraag die de afgelopen jaren regelmatig aan het NCSI is gesteld.

Toen ik vorige week over het Beursplein in Rotterdam liep, viel mijn oog op een ietwat treurig tafereeltje: twee witte tenten, een langharige man die vals en onverstaanbaar een protestlied zong en enkele kantoormannen die daar lacherig commentaar op leverden. 'Het einde van Occupy', dacht ik weemoedig.

Op vrijdag 24 februari heeft het Wetsvoorstel Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen het licht gezien. In dit voorstel wordt de pretentie uitgesproken dat dit het bestuur van pensioenfondsen gaat versterken. Het voorstel zet de deur open voor financiële criminelen als Fabrice Tourre van de investeringsbank Goldman Sachs. Om Monopoly te gaan spelen met uw pensioencenten. En het zegt impliciet dat u te dom bent om voor uzelf en uw (uitgestelde) pensioencenten op te komen. Wat mij betreft mag Minister Kamp er ‘direct mee naar de gevangenis’ en als extra boete: ‘drie beurten overslaan’. 

Vorige week dienden de Tweede Kamerleden Van Gent en Van Hijum een initiatief wetsvoorstel in met als doel het flexibel werken te bevorderen. De kern van het wetsvoorstel is dat een werknemer bij zijn werkgever een verzoek kan indienen om flexibel te gaan werken. Het gaat dan bijvoorbeeld om wijzigingen in arbeidsuren, -tijden of de plaats waar de werknemer zijn werk doet.

Stel: je bent ambtenaar en werkt voor een willekeurig ministerie in Den Haag. Net als verreweg de meeste andere mensen die werken, doe je je werk met plezier. De ene dag wat meer dan de andere dag, maar over het algemeen ben je best tevreden, ondanks het feit dat je salaris de laatste paar jaar niet is toegenomen. Je werkgever houdt in verband met bezuinigingen consequent vast aan de nullijn. En eigenlijk heb je daar wel begrip voor: het gaat economisch niet best en de begroting van de overheid vertoont flinke tekorten. Logisch dat er dan nu even geen salarisstijging inzit; de bomen groeien niet altijd tot in de hemel.

Vier jaar geleden pikte hij de term op in een landelijk dagblad: Sociale Innovatie. De zoveelste hype, dacht hij, en als degelijke chef Personeel van een middelgroot bedrijf besloot hij het maar even te laten rusten. 'Het is mijn werk om ervoor te zorgen dat we goede mensen aannemen', zo sprak hij tot zijn collega-chefs. 'Vervolgens help ik u die mensen zo toe te rusten dat zij hun werk goed doen. En natuurlijk zorg ik ervoor dat ze netjes elke maand het salaris op hun rekening krijgen'. Voorwaar geen geringe taak.

"De jacht op de vakbonden is geopend", kopten verschillende kranten afgelopen week. De PVV wil dat cao's alleen nog algemeen verbindend kunnen worden verklaard als een meerderheid van de werknemers in een sector achter het onderhandelingsresultaat staat. Dat betekent dus dat ook werknemers die geen lid van de vakbond zijn, een stem krijgen in de cao-onderhandelingen. Via een referendum, bijvoorbeeld via social media, zouden alle mensen uit één branche zich mogen uitspreken. CDA en VVD zijn positief over dit plan.

Bij het onderwerp 'leiderschap' heb ik lang negatieve gevoelens gehad. Het stond voor mij gelijk aan manipulatie, mensen laten doen wat ze eigenlijk niet willen of wat tegen hun eigen belang ingaat. Voorbeelden van leiders die aan dat beeld voldoen, zijn er in de geschiedenis te over. Ik hoef ze hier niet op te noemen; iedereen kan voor zichzelf wel een voorbeeld bedenken. Mijn achteraf bezien naïeve houding is veranderd na het volgen van een serie colleges van Irene de Pater, Universiteit van Amsterdam. Zij heeft mij geleerd leiders te analyseren, hun gedrag en werkwijze te herkennen en te zien wat dit met mensen kan doen. Dan zie je dat de wisselwerking tussen leiders en volgers juist tot bijzonder mooie resultaten kan leiden; resultaten die niet zouden zijn bereikt als de leider geen goed leider is of de volgers geen goede volgers. Mooie voorbeelden hiervan zijn terug te vinden in de (rock)muziek.

Het was één van mijn eerste confrontaties met de harde werkelijkheid van de arbeidsmarkt. Ik werkte nog geen jaar in een grote organisatie, waarin ik mijn plek al behoorlijk had gevonden. Vond ik. Mijn collega’s en ik luisterden in een grote zaal naar de directie, die ons vertelde over een op handen zijnde reorganisatie. We moesten het efficiënter doen, met minder mensen meer werk. Tot zover het moeilijke verhaal. Maar gelukkig volgde de troostende mededeling: ‘Wees niet bang: we doen het met de mensen die we hebben, niemand hoeft weg’. Dankbaar haalde ik adem; wat fijn, dat we hier samen onze schouders onder konden zetten. Pas later kwam ik er achter dat 'niemand' een relatief begrip was en de troostende mededeling enkel gold voor mijn collega’s met een vast contract. Tijdelijke contractanten, zoals ik, hoorden dan wel een beetje bij de familie - je kreeg een kerstpakket en mocht mee op bedrijfsuitjes - maar als het erop aankwam niet helemaal. 

Afgelopen vrijdag dienden Tweede Kamerlid Ineke van Gent van GroenLinks en haar CDA-collega Eddy van Hijum een gezamenlijke initiatiefwet 'Flexibel werken' in. Deze wet moet werknemers vanaf 2013 het recht geven op flexibele arbeidstijden en telewerken, zodat de werkgever een verzoek hiertoe niet zomaar kan weigeren. De wet zou moeten bijdragen aan het verhogen van de participatie. 

In discussies over de toekomst van de arbeidsmarkt, wordt regelmatig uitgesproken dat het einde van grote arbeidsorganisaties in zicht is. Want niet alleen is er de verschuiving naar meer flexibele contractvormen, ook is er steeds minder noodzaak voor lange termijn vaste verbintenissen rond één product of dienst. De toekomst is aan creatieve, netwerkende ZZP’ers die samen iets moois van de grond tillen en weer uit elkaar gaan als hun gezamenlijke doel bereikt is. Waarom nog bureaucratische instituten in leven houden wiens houdbaarheidsdatum allang is overschreden. En die broeinesten vormen voor luie, zekerheidszoekende werknemers.

Een doordeweekse dag op een terrasje in Berlijn. Overal om me heen jonge ouders met kinderwagens. Moeders én vaders. De kinderwagen wordt op een rustig plekje neergezet en de jonge ouders gaan gezellig bij elkaar zitten, als studenten die hun uitgevallen college hebben vervangen door een pauzemoment. Er wordt heerlijk gekeuveld over luiers en politiek. Haast lijken ze niet te hebben. En waarom zouden ze ook?

Een jongere collega heeft mij uitgelegd wat de meerwaarde van een blog is: “Je kunt op een makkelijke manier veel mensen bereiken en zo je boodschap verkondigen”. Los van het feit dat dit wat Messiaans op mij overkomt, zit natuurlijk het echte probleem in die boodschap. Alsof ik periodiek een boodschap heb! Laat staan dat deze dermate interessant is om door vele ogen gelezen te worden.

Mijn vakantie is verregend en verkleumd. Dus toch maar elke dag een krantje kopen op de camping; scheelt toch weer 1,5 uur. Extra lang in het afwashok blijven hangen; tenminste je handen in warm water. De krant maakt niet vrolijk: de 3-, 7- of zelfs 14-daagse weersvoorspelling kent een constante hellingshoek van 0°. Daarnaast teisteren de zware economische stormen de wereld: Europese landen spelen schuldendomino, Amerikaanse politiek stuntelt en krijgt straf van de financiële X Factor-jury. Via de beurzen dreigt ook de reële economie naar een dubbeldip te kantelen. Uitbuikend op de top van onze welvaartsberg blijken onze huishoudboekjes niet te kloppen.

Ik las laatst in een onderzoek dat we gemiddeld zo’n 16.000 woorden per dag gebruiken. Aangezien we een groot deel van onze dag op het werk zitten, zal misschien wel de helft van dit aantal gebruikt worden voor de gesprekken op werk met je collega’s en leidinggevende. Maar hoeveel van deze woorden worden eigenlijk goed besteed? 

Nog even de laatste klussen afhandelen en dan eindelijk een paar weken rust. Genieten van mijn gezin en ons gezellige, natte land (want we zijn op het sublieme idee gekomen om eens lekker vakantie te vieren in eigen land). 

Na zondag 10 juli is er geen twijfel meer mogelijk: wielrenner Johnny Hoogerland is een held. Door een stommiteit van een volgauto werd hij met 65 km per uur van zijn fiets het verroeste prikkeldraad in gekatapulteerd. Het eerste wat hij dacht: weer die fiets op en verder. En met drie diepe snijwonden en overal pijn in zijn lijf wist hij nog op tijd de finish te halen om daar de bergtrui te kunnen aantrekken. Later werd hij nog getrakteerd op 33 hechtingen, maar Johnny wil weer verder. Ik zei het al: Johnny is een held!

Al een aantal weken wordt sociaal-economisch Nederland gedomineerd door het thema Pensioenen. Sociale partners hebben op 4 juni 2011 in de SER overeenstemming bereikt over een nieuw pensioenakkoord. Een akkoord dat in het hart van onze polderoverlegeconomie wordt geboren, lijkt een garantie te zijn voor een rustige uitvoering. Nou, dat blijkt toch niet geheel het geval te zijn. Iedereen die een beetje optimistisch in het leven staat, wenst graag het eeuwige leven. En als dat dan niet kan, in ieder geval een lange en gelukkige oude dag! 

Sinds ruim een week hebben ‘we’ een pensioenakkoord. Dat wil zeggen: de onderhandelaars hebben een akkoord. Het gemor bij de achterban van de onderhandelaars, met name die van de vakbonden, is niet van de lucht. De kameraden van FNV Bondgenoten willen meer zekerheid over de hoogte van het pensioen en de politiemannen en -vrouwen van de ACP vinden dat er meer aandacht moet zijn voor zware beroepen. Kun je als onderhandelaar rekeningen houden met deze wensen en eisen en toch tot een akkoord komen dat een antwoord biedt op de vraagstukken van de toekomst? Of om aan te sluiten bij mijn vorige blog (De cao-onderhandelaar: reisleider of hostess, 9 mei 2011): hoe vult de onderhandelaar zijn rol als reisleider in zo’n geval in?

Vergeleken met vroeger hebben we veel meer keuzemogelijkheden. Decennialang was de mannelijke, fulltime kostwinnaar tijdens de 'aardappelen/groenten/vlees'-maaltijd allang tevreden als het geld weer binnen was voor deze maand. Tegenwoordig vragen we ons tijdens de Thaise/Italiaanse/Mexicaanse maaltijd af hoe we werk en privé zo optimaal mogelijk kunnen combineren. Wie gaat er hoeveel werken? En nu we het er toch over hebben: past mijn werk eigenlijk wel bij mij? Want: we willen niet leven om te werken, maar werken om te leven, in een baan die ons persoonlijke uitdaging en zingeving biedt.

Het is typisch zo’n thema waar directeuren en HR-managers, ondernemingsraden en vakbonden elkaar dicht kunnen naderen in enthousiasme: het nieuwe werken. In de workshops die we daarover geven, zijn de visioenen prachtig. Wat nou, uren bijhouden, je bent toch gewoon klaar als het werk af is? Lekker thuis je werk afmaken en op tijd bij de school van je kinderen staan. Niks controleren wat medewerkers doen, ieder is zelf verantwoordelijk voor de manier waarop hij zijn resultaten bereikt. Eindelijk zelfstandig. Doe je ogen eens dicht en beeld je in hoe mooi de wereld wordt…

Ik heb een nieuwe telefoon. Ik weet dat ik daar eigenlijk heel blij mee moet zijn. Lieve collega’s leggen me uit welke werelden er nu voor me open gaan. Ik kan nu mailen, yammeren, en zo veel meer, waar ik- nu nog - amper weet van heb. Maar in plaats van blij voel ik me vooral onthand: ik ben immers mijn oude telefoon kwijt en die deed het juist zo leuk! Moet dat nu echt: al die nieuwigheid, waar ik eerlijk gezegd te veel nog niet van kan volgen!?

Alsmaar doorgaan. Niet omkijken en vooral niet opkijken. Want wat als je erachter komt dat je het eigenlijk toch niet zo goed naar je zin hebt? Dat je het eigenlijk liever anders wilt doen? Meer denkt te kunnen of het misschien wel juist iets rustiger aan wilt doen? 

Hoofdbrekers waar je helemaal geen zin in hebt, want het leven is al druk genoeg. Opstaan, kinderen met een gezonde boterham afleveren bij de juf, snel doorschakelen naar de werkversnelling, nog even in de pauze een belletje naar je zieke schoonmoeder, de tandartsafspraak van morgen verzetten, en weer door. Tijd voor stilstaan en even voelen of het allemaal nog wel oké is, durven we amper meer te nemen.

Cao-onderhandelaars zijn belangrijk. Zij hebben een grote rol bij het vaststellen van arbeidsvoorwaarden van werknemers en in het verlengde daarvan invloed op de concurrentiekracht van bedrijven en de werking van de arbeidsmarkt, om maar een paar onderwerpen te noemen. Vooral vakbondsonderhandelaars, maar zeker niet alleen, lopen hierbij tegen dilemma’s aan. 

Al geruime tijd draag ik mijn steentje bij aan het verlagen van het begrotingstekort. Dagelijks maak ik een wandelingetje naar Willem. Willem drijft een ouderwets sigarenmagazijn. Willem en ik staan op vriendelijke voet met elkaar. Niet echt nodig om aan te geven wat ik nodig heb. Onderwijl vriendelijk keuvelen, voltrekt zich een fiscaal vriendelijke transactie. 19 sigaretten, tegen betaling van 5 euro, waarvan een substantieel deel naar de fiscus gaat.