Van representatie naar participatie: onderzoek naar werkgeversbetrokkenheid

4 okt 2016

Iedereen is het erover eens: het is belangrijk om bij cao-processen de achterban te betrekken. Maar waar staat ‘meer betrokkenheid’ precies voor? En hoe bereik je dat de achterban zich ook daadwerkelijk meer betrokken vóelt? Met subsidie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid deed a-advies onderzoek naar vernieuwende manieren, waarop brancheverenigingen hun ledenparticipatie vormgaven.

 

Aanpak

Aan de hand van vijf concrete cases hebben we vernieuwende vormen van ledenparticipatie in kaart gebracht. Er blijken verschillende manieren te zijn om de achterban (meer) te betrekken. Grofweg zijn er drie ‘smaken’:

1. Zorg voor meer inclusie

Verbreed de groep leden die kunnen en mogen participeren in de verschillende fasen van het cao-proces.

2. Gebruik intensievere vormen van communicatie

Bij intensievere vormen van communicatie zijn leden niet alleen toehoorder, maar reiken zij ook eigen kennis en ideeën aan. Of nog een stapje verder: er is ruimte om in dialoog te treden, te reflecteren en gezamenlijke standpunten te ontwikkelen.

3. Geef meer invloed

Breng een sterkere link aan tussen opgehaalde meningen en conclusies bij de achterban en de uiteindelijke keuzes en invullingen in het cao-proces.

 

Hoe werkt dit in de praktijk? In ons onderzoek hebben we voor elk van deze drie vormen de werkende elementen - én eventuele kanttekeningen - achterhaald.

 

Resultaten

Meer inclusie in de praktijk

Meer leden betrekken, blijkt niet altijd het antwoord te zijn; zeker niet wanneer het gaat om groepen die toch al goed vertegenwoordigd zijn binnen de branchevereniging. In verschillende cases zien we hoe men bewust op zoek is gegaan naar input uit werkgeversgroepen waarmee men minder nauwe banden heeft. Bedrijven buiten de Randstad bijvoorbeeld, of kleinere bedrijven.

Door zo veel mogelijk groepen in de achterban te betrekken, zorg je voor een brede legitimering van standpunten. Wat ook helpt: meer diversiteit in het bestuur en commissies, en de inzet van communicatiemiddelen waarmee iedereen snel en gemakkelijk een mening kan geven.

 

Intensievere communicatievormen in de praktijk

Alleen je mening kenbaar mogen maken, lijkt voor veel leden niet meer genoeg. Men zoekt naar mogelijkheden om met andere leden en vertegenwoordigers van de branchevereniging in dialoog te treden. Ofwel: echte tweerichtingscommunicatie. Daarvoor kunnen bijvoorbeeld speciale groepen worden ingezet, denk aan een ontwikkel-, advies- of klankbordgroep. Zij staan de sociale partners bij, voorafgaand of tijdens de onderhandelingen.

Belangrijke voorwaarde is wel dat mensen het gevoel moeten hebben dat hun boodschap de juiste partijen in de cao-onderhandelingen bereikt.

 

Meer invloed in de praktijk

Invloed geven werkt positief op het gevoel van betrokkenheid bij de achterban, mits men het idee heeft dat die invloed ook daadwerkelijk door de branchevereniging wordt gewaardeerd. Wat daarbij helpt, is het bieden van continuïteit: betrek leden door alle fasen van het cao-proces, laat hen gedurende het hele proces feedback geven, bijvoorbeeld in bijeenkomsten of via een speciaal cao-platform.

 

Maak een goede afweging van het niveau waarop je leden invloed geeft. Mogen zij helpen de lijnen uit te zetten, of alleen ja of nee zeggen op specifieke voorstellen? En in hoeverre is er ruimte voor eigen inbreng?

 

Ons advies? Onderzoek in eerste instantie goed waar een behoefte aan betrokkenheid precies vandaan komt. Pas dan kun je de meest geschikte aanpak kiezen om met ledenparticipatie aan de slag te gaan. Hulp nodig? A-advies staat je met plezier bij!